Kort na hun afwerking vertrouwt de bestendigde deputatie van de provincie Brabant in 1933 aan Pierre Van Humbeeck de decoratie van de zittingszalen toe. Gespreid over meer dan twee decennia brengt hij op de wanden achter het bureau van de rechters schilderingen aan. De kamerbrede doeken, 8 tot 9 meter breed en 2,5 tot 3 meter hoog, zijn ontworpen op maat van de betreffende zalen. In omgekeerde chronologische volgorde vinden we op de tweede verdieping in de handelsrechtbank ‘L’expansion commerciale’ (1957) en in de burgerlijke rechtbank ‘Ceux qui ne seront jamais jugés’ (1951) en op het gelijkvloers in de boetstraffelijke rechtbank ‘La vie dans l’ordre’ (1936). Bij de inrichting van de assisenzaal in 1996 is het oorspronkelijke interieur van het vredegerecht verwijderd, inclusief de wandschildering ‘Les loisirs de l’homme’ (1939).

‘Ceux qui ne seront jamais jugés’ (1951), Pierre Van Humbeeck. Foto Lander Loeckx.

In tegenstelling tot Ciamberlani en Dierickx integreert Van Humbeeck slechts beperkt verhalende motieven of symbolische elementen die verwijzen naar rechtspraak of rechtvaardigheid. Het werk ‘Ceux qui ne seront jamais jugés’ bestaat uit landelijke scènes en roept zo een primitieve wereld op van eenvoud, onschuld en zuiverheid. In ‘L’expansion commerciale’ staat de figuur van Mercurius centraal, de gevleugelde god van handel en verkeer, met attributen die snelheid aangeven: een gevleugelde helm (petasus), gevleugelde linten rond de enkels en een met slangen omkronkelde gevleugelde staf (caduceus). Deze figuur verwijst mogelijk naar de rol van een rechtvaardige justitie om te waken over goed werkende handelssystemen die zorgen voor economische voorspoed. Enkele taferelen in de wandschildering verwijzen naar maatschappelijke domeinen die met economie in verband staan.

Detail uit 'Lexpansion commerciale' (1957), Pierre Van Humbeeck. Foto Lander Loeckx.

In het werk ‘La vie dans l’ordre’ beeldt de schilder taferelen uit het dagelijkse leven af, voornamelijk aan de hand van scènes met groepen rustende personen. In het bovenste register valt vooral de figuur rechtsboven op: gezeten in een antiek decor met tempel, heeft ze één hand liggen op een boek (codex met wetteksten?) en draagt ze in de andere een scepter met een hand aan het uiteinde, een teken van macht op het gebied van de rechtspraak. Aan haar voeten ligt een olijftak, symbool van de vrede die slechts kan voortspruiten uit een rechtvaardig vonnis. Mede uit notities van de schilder (KADOC KU Leuven, BE/942855/894/77) blijkt dat zij Themis voorstelt, de personificatie van orde en recht in de Griekse mythologie: “Thémis, épouse [de] Zeus, présidait à l’ordre universel, aux serments et à la justice”. De horizontale figuur naast haar, die een duif in de lucht loslaat, stelt ‘vrede’ voor.

Detail uit ‘La vie dans l’ordre’ (1936, restauratie 1948), Pierre Van Humbeeck. Foto Lander Loeckx.

In 1969, na de dood van Maria Piron, kwam de provincie Vlaams-Brabant in het bezit van het legaat Van Humbeeck-Piron. Van 1969 tot in 2003 werden de schilderijen, tekeningen, ontwerpen voor glasramen, terracotta’s, … samen met de briefwisseling, schetsen en andere archiefstukken van beide kunstenaars voor het publiek opengesteld in het Provinciaal Museum Van Humbeeck-Piron. De toenmalige bestendige deputatie van Brabant organiseerde met medewerking van de vzw Vrienden van Pierre Van Humbeeck en Maria Piron tentoonstellingen die telkens andere aspecten van het oeuvre van Van Humbeeck en Piron belichtten. Sinds de sluiting van het museum in 2003 en de verkoop van de gebouwen in 2006, valideert de provincie Vlaams-Brabant de aandacht voor de artistieke erfenis i.s.m. de Vrienden op een andere, maar daarom niet minder intensieve wijze. Enkele werken zijn grondig gerestaureerd. Het archief is toegankelijk gemaakt door overdacht aan KADOC KU LEUVEN. De vormingslokalen in het provinciehuis dragen de naam van beide kunstenaars met een wisselende presentatie van hun oeuvre. Tevens is de gehele collectie gedigitaliseerd en raadpleegbaar gemaakt voor het publiek.

Ontdek de collectie legaat ‘Pierre Van Humbeeck & Marie Piron’ Provincie Vlaams-Brabant op Erfgoedplus.

Lees meer in deze publicatie over het oeuvre van Pierre Van Humbeeck.