Limburg in de Eerste Wereldoorlog
Limburg was één van de eerste provincies die door het Duitse leger onder de voet werden gelopen. De provincie zag ook als één van de laatste het Duitse leger terugtrekken. De militaire feiten in Limburg bleven eerder beperkt. De krijgsverrichtingen waren bescheiden en op het niveau van schermutselingen. Rond Sint-Truiden werd kort maar krachtig strijd geleverd. Naar aanleiding hiervan werd de burgerwacht voor enkele maanden in krijgsgevangenschap afgevoerd. Beroemd is de 'Slag bij Halen' (of Slag der Zilveren Helmen) waar Duitse elite-eenheden van de cavalerie zich stukreden op de Belgische linkerflank van de Gete-stelling. Het Duitse leger zocht vooral een snelle en vlotte doorgang naar Frankrijk. Grote delen van het land werden daarom niet meteen bezet. Hiervan maakten achtergebleven kleinere legereenheden gebruik. In Limburg herdenkt men het verzet van generaal Deschepper. Tot begin oktober voerde zijn groep een reeks van kleinschalige acties uit tegen Duitse verkenningseenheden.
Pentekening van een 'Karabinier-Cyclist' of 'zwarte duivel' uit de collectie van het Museum van het Kamp van Beverlo.

Bezetting en internationale hulp
Limburg mocht zich opmaken voor een langdurige bezetting. Een bezetting die op de provincie en haar dagelijkse leven een grote impact had. Hierover zijn er heel wat ‘kleine verhalen’ bewaard die zeker niet minder belangrijk of interessant zijn. Een greep uit deze Limburgse verhalen kan men raadplegen op de Europese projectwebsite van Europeana 1914-1918.  Foto's, documenten en voorwerpen van deze verhalen werden opgenomen in een bijzondere online collectie met Limburgs familiaal wereldoorlogerfgoed; 'Limburg 1914-1918'. Al kort na de Duitse inval werd duidelijk dat de voedselbevoorrading van de Belgische bevolking in het gedrang kwam. Internationaal werden netwerken en structuren opgestart die zich in oktober 1914 bundelden in de Commission for Relief in Belgium (C.R.B.). De Nationale Komiteit voor Hulp en Voeding, kortweg 'het Komiteit' en haar Limburgse afdeling het C.P.S.A.L., werd levensnoodzakelijk voor het dagelijks overleven onder de bezettingsjaren.

Oorlogsverloop en relicten
Uiteindelijk bleven de Duitse troepen ruim vier jaar en 3 maanden. Het oorlogsverloop en de verplichtingen tijdens de bezettingsjaren kan men maand na maand aflezen van de aanplakaffiches die de Duitse overheden uithingen. Ze geven vooral een beeld van toenemende schaarste aan grondstoffen en een verstarring van de Duits oorlogsinspanningen. Net als alle bezette gebieden was ook Limburg een wingewest om de Duitse oorlogsmachine draaiende te houden. Een deel van de jonge kolenindustrie werd ontmanteld ten voordele van de Duitse oorlogsindustrie. De grenzen met Nederland werden afgesloten door een aaneengesloten draadversperring waarvan delen onder elektrische spanning stonden, de 'dodendraad'. Onze provincie bleek uitgestrekte gebieden te hebben die ideaal bleken voor het opleiden van troepen. Relicten die de Duitsers achterlieten, hebben allen betrekking op de rol van Limburg als militair oefengebied.

Terugtocht
Met de laatste offensieven van zowel de Duitse als Geallieerden troepen wordt Limburg kortstondig overspoeld met vluchtelingen uit de frontgebieden. Na de wapenstilstand trokken de bezettingstroepen en het 4de Duitse leger ondermeer via Limburg terug. Te voet trokken honderduizenden over de maasbrug bij Maaseik, doorheen Nederlands Limburg via  Roosteren en Susteren naar de Duitse grens. Dit was de kortste route doorheen neutraal gebied naar Duitsland. Met de spoorwegen werden troepen afgevoerd via de verbinding Tongeren-Aken en langs Neerpelt en Hamont (de 'IJzeren Rijn'). Deze laatste route leidde op 18 november 1918 tot de 'Ramp van Hamont' waarbij een Duitse munitietrein ontplofte en hierbij honderden slachtoffers eisten. Het merendeel waren gewonde Duitsers die van het voormalige front terugkeerden.

Herdenking en herinnering
Na de oorlog en de bevrijding, volgt de heropbouw en de herinnering. Om het aantal initiatieven voor gedenkplaten en herdenkingsmonumenten op mekaar af te stemmen, krijgen de Belgische provincies een coördinerende rol. Ook Provincie Limburg startte vanaf 1919 onder toezicht van het kabinet van de gouverneur met het opvolgen van de gemeentelijke herdenkingsbouwwerken. Correspondentie en documenten hierrond worden gebundeld in het deelarchief van de Limburgse oorlogsmonumenten van het Provinciaal Archief Limburg (PAL).

WOI op Erfgoedplus.be
Erfgoedplus.be ontsluit meerdere collecties met materiaal over de Eerste Wereldoorlog. Er zijn echter enkele specifieke collecties met overwegend materiaal dat gerelateerd kan worden aan de Eerste Wereldoorlog. Hun inventaris wordt met het Erfgoedregister digitaal ontsloten. Via de onderstaande lijst kan u ze snel terugvinden.

>> Museum van het Kamp van Beverlo
>> Deelarchief CPSAL karikaturen van het Provinciaal Archief Limburg (PAL)
>> Deelarchief Limburgse oorlogsmonumenten van het Provinciaal Archief Limburg (PAL)
>> Hasseltse affiches uit de Eerste Wereldoorlog van het Rijksarchief Hasselt (RAH)
>> Collectie van 'Limburg 1914-1918' - virtuele galerij van familiaal wereldoorlogerfgoed
>> Verhalen 'Limburg 1914-1918' op Europeana 1914-1918