Wanneer leden van zelforganisaties activiteiten opzetten, is er in principe steeds sprake van onbezoldigd werk. Hun leden nemen hieraan deel als vrijwilligers. In het kader van een erfgoedproject dat de eigen organisatie overstijgt en waarin gedurende een bepaalde periode veel vraagt van deze personen, zeker van de sleutelfiguren, is het aangewezen dat projectbegeleiders, zowel federatiemedewerkers als professionele erfgoedactoren stilstaan bij enkele aandachtspunten rond werken met vrijwilligers.

Vrijwilligers moeten het vooral hebben van leuk werk, prettige werkomstandigheden, goede sfeer en waardering voor hun inzet. Een positieve houding, persoonlijk attent zijn, zorgvuldig communiceren en laten merken dat je de inzet van vrijwilligers waardeert, zijn belangrijke elementen die projectbegeleiders in praktijk moeten brengen. Een waarderingsbeleid laat zich kenmerken door:

●   vrijwilligers te waarderen voor hun engagement

Binnen het project Goed Geërfd Erfgoed konden verenigingen vrij intekenen. De oproep werd onder alle verenigingen verspreid. Zij die wilden participeren, werden uitgenodigd op een eerste werkgroep-vergadering. Op regelmatige tijdstippen werden kleine attenties en extra aandacht gegeven om de appreciatie extra in de verf te zetten. Een praktisch voorbeeld hiervan was de VIP-erfgoedtour.

●    vrijwilligers te laten voelen dat wat ze doen belangrijk is

Het uitschrijven van het project Goed Geërfd Erfgoed gaf blijk van een waardering van het werk van de verenigingen. In een latere fase werd dit ook herhaaldelijk mondeling bevestigd.

●    vrijwilligers serieus te nemen

Bij de eerste werkgroep-vergadering van het project Goed Geërfd Erfgoed werd ook meteen gevraagd een voorwerp mee te nemen dat voor de deelnemers ‘erfgoed’ is. De kern van die eerste bijeenkomst was dan ook het erkennen van wat zij als erfgoed labelen.

●    respect te tonen voor vrijwilligers ongeacht de taken die zij op zich nemen

Naargelang de mogelijkheid van de verschillende individuen vervullen zij taken die kunnen verschillen in draagkracht. Zo waren er bij het project Goed Geërfd Erfgoed verenigingen die uitsluitend kozen voor het uitbeelden van een ritueel, anderen combineerden dit met een bijdrage binnen de tentoonstelling.

●    aandacht te hebben voor de ‘trekkers’

In het project Goed Geërfd Erfgoed verliep de communicatie binnen de werkgroep tussen voornamelijk federatiemedewerkers en sleutelfiguren van verenigingen. De bewegingsruimte van de sleutelfiguren kan wisselen naargelang de mogelijkheden van de vereniging die zij vertegenwoordigen. Geduld en respect zijn hierbij belangrijk, want leider zijn is niet steeds de meest dankbare job.

●   vorming aanbieden

Vrijwilligers begeleiden doe je door coaching die aansluit bij de noden en wensen van de groep, die de begeleider detecteert door dialoog en bevraging binnen een vertrouwensrelatie. De juiste vorming aanbieden geeft vrijwilligers eveneens de mogelijkheid om hun capaciteiten te ontwikkelen en draagt bij tot een gevoel van welbevinden en waardering. Een methodische aanpak binnen een vormingsaanbod kunnen de deelnemers zelfverzekerder maken. Dit leidt tot een meer professioneel eindresultaat. Een vrijwilligersbegeleiding op maat door vorming zorgt ervoor dat:

                - de vrijwilliger zich optimaal kan ontplooien

                - de taak zo goed mogelijk wordt uitgevoerd

                - de begeleiding is afgestemd op de behoefte van de vrijwilliger

In het project Goed Geërfd Erfgoed was op niveau van (sub-)werkgroepen ook vorming voorzien. Zo genoten de verenigingen die een ritueel of dans op scène brachten, van twee vormingssessies op maat door Wisper. Een multidisciplinair team bekeek eerst de uitvoeringen van de zelforganisaties en gaf nadien aan hoe de uitvoerders hun verhaal beter konden overbrengen op een breed publiek. In een tweede fase bekeken zij nogmaals de uitvoeringen om verder te verfijnen. De projectbegeleiders hebben bewust voor Wisper als coach gekozen, gezien deze gespecialiseerde vormingsinstelling in het sociaal-cultureel werk voor volwassenen binnen hun kunsteducatie een methodiek hanteren die dicht bij de doelgroep staat. Hun aanpak laat zich in een notendop samenvatten als: een actieve benadering, veel doen en weinig theorie en een geleidelijke opbouw van competenties en inzichten. Hierdoor krijgt elke deelnemer de kans om zich te ontwikkelen op eigen tempo en in een veilige omgeving, en te werken rond open opdrachten waarbij hij of zij een eigen oplossing kan vinden. Ook voor de verfijning van de tentoonstelling werd beroep gedaan op Wisper. Zij begeleidden de leden van de zelforganisaties en de federatiemedewerkers in het thematisch ordenen van alle bijdragen.

Voor meer handvaten bij het werken met vrijwilligers, verwijzen we graag door naar:

- ‘Geweldig en gewild’ 

- ‘De vijf V’s van het vrijwilligersbeleid’

- ‘ABC van het vrijwlligerswerk’

- ‘Samenwerken met allochtone verenigingen'