Dossier: Damiaan door de bril van Edward Clifford
Iconische beelden
Zoals gezegd gebruikte Clifford zelf afbeeldingen van zijn tekening als relatiegeschenk en om zijn fondsenwerving ten voordele van de mensen van Molokaï te bevorderen. Maar ook in Leuven werden op het einde van de 19de eeuw reeds fotografische reproducties gemaakt en verspreid. Zo bleef een foto van het monochrome profiel (nr. 3) door fotograaf Verbeke-Schodts uit de Brusselse straat in Leuven bewaard.
Fotografische reproductie van een Damiaanportret,
Leuven, omsteeks 1890,
fotograaf Verbeke-Schodts,
Damiaancollectie inv.nr. FA 693
Na de dood van Edward Clifford kwamen de tekeningen en de overige Damiaanherinneringen via erfenis toe aan zijn nicht, Gwen M. Williams. In 1933 ging ze op zoek naar een gepaste bewaarplaats voor dit materiaal en kwam ze in contact met Pater Paul Vanhoutte. Door het feit dat zij zich wel bekeerd had tot het Katholicisme, iets dat haar oom nooit gedaan had, was ze bereid de tekeningen, samen met alle andere memorabilia, over te dragen aan de paters Picpussen in augustus 1933.
Naar aanleiding van de overbrenging van het stoffelijk overschot van Pater Damiaan in 1936 werden te tekeningen veelvuldig gereproduceerd in de gedrukte pers. In deze context schonk Lady Shaftesbury via koning Leopold III de fotografische reproductie van het hypothetische jeugdportret (afb. 7) aan de paters Picpussen. De alternatieve versie van het jeugdportret (afb. 8) werd in 1978 door E.H. John Breay aan de paters Picpussen geschonken. Hij kreeg het van E.H. A.W. Neale.
Maar het is pas op het einde van de jaren 1980 dat de tekeningen van Edward Clifford een beslissende stempel op de beeldvorming van Damiaan gaan drukken.
In 1989 koos men het Damiaanportret ‘met de strohoed’ (afb. 1) als campagnebeeld van de herdenking van de 100ste verjaardag van zijn overlijden en bij de heiligverklaring van Damiaan in 2009 werd het portret van Damiaan met strohoed dat Clifford op Molokaï maakte (afb. 2) naar voor geschoven. De beelden van Clifford inspireerden daardoor tal van andere kunstenaars en sierde een groot gamma aan merchandising, van vlaggen, kaarsen, medailles, sleutelhangers, herdenkingsmunten tot en met cupcakes toe. Een aanzienlijk deel hiervan is raadpleegbaar op Erfgoedplus.be.