Michiel Coxcie was één van de meest invloedrijke schilders van de Nederlanden van de zestiende eeuw. Zijn bijnaam de ‘Vlaamse Rafaël’ geeft aan hoe hoog zijn talent destijds werd ingeschat. Toch raakte hij in de loop der tijd in de vergetelheid. Een grote overzichtstentoonstelling van zijn werk in museum M - Leuven brengt daar nu verandering in.

Over de eerste levensjaren van Coxcie is weinig bekend. Men neemt aan dat hij in 1492 in Mechelen werd geboren. Zijn opleiding kreeg hij vermoedelijk in het atelier van de Brusselse meester Bernard van Orley, die hem vormde in de realistische traditie van de Vlaamse Primitieven.

Verblijf in Italië

Omstreeks 1530 vertrok Coxcie naar Rome, waar hij in de Nederlandse kardinaal Willem van Enckevoirt een machtige mecenas vond. Van Enckevoirt gaf hem de opdracht om een reeks fresco’s te schilderen in de kerk van Santa Maria dell’Anima. Ook voor de Sint-Pietersbasiliek maakte hij een serie wandschilderingen. Mede dankzij deze opdrachten bouwde Coxcie een stevige reputatie op. Hij behoorde tot de kleine kring rond Michelangelo en had toegang tot vrijwel alle belangrijke collecties in Rome, waardoor hij zeer vertrouwd raakte met de kunst van de Oudheid en de Renaissance.

Succesvol in de Nederlanden

Een kleine tien jaar zou Coxcie in Italië verblijven. Eind 1539 keerde hij weer terug naar de Nederlanden.  Hier groeide hij al snel uit tot een van de meest gerespecteerde schilders van zijn generatie. Vrijwel  meteen werd hij de favoriet van Keizer Karel V en Margaretha van Hongarije en werd hij hofschilder van Filips II. Voor zijn  carrière betekende dit een belangrijke stimulans, want door deze positie kreeg hij opdrachten van tal van vooraanstaande personen en instellingen.

Zo ook voor het drieluik Triptiek met de triomf van Christus en de schenkersfamilie Morillon. Dit werk uit de vaste collectie van museum M, dat als een van de eerste werken op Erfgoedplus.be werd geplaatst, maakte Coxcie in de periode 1556-1567  in opdracht van Maximiliaan Morillon. Hij liet het maken ter nagedachtenis aan zijn vader Guy Morillon, een vooraanstaand notabel uit Leuven, die niet alleen de secretaris van Karel V,  maar ook de eerste professor aan het Collegium Trillingue (het Drietalencollege) en bevriend met Erasmus was geweest. Ruim twee eeuwenlang sierde dit doek het grafmonument van de Morillons in de Leuvense Sint-Pieterskerk.

Michiel Coxcie, Triptiek met de triomf van Christus en de schenkersfamilie Morillon, 1556-1567, eik, middenpaneel 153x155 cm, zijpanelen 160x70 cm, collectie Museum M-Leuven, inv.nr. S/43/C. Foto: Fotostudio Leemans.

Katholieke opdrachtgevers

Evenals de familie Morillon kwamen veel van Coxcies opdrachtgevers van katholieke huize. Dat was niet zonder reden. Tijdens eerste woelige jaren van de Reformatie koos Coxcie overtuigd voor de katholieke zijde. Het leverde hem na de Beeldenstorm opdrachten op voor tientallen nieuwe altaarstukken in onder andere Antwerpen, Mechelen, Brussel en Leuven. Een fraai voorbeeld hiervan is het Triptiek met de calvarie, geschonken door abt Philppe de Hosden dat eveneens op Erfgoedplus.be is te vinden. Coxcie voltooide dit werk in 1571, twee jaar na de dood van abt Philippe de Hosden die het bestelde voor het hoofdaltaar van de Leuvense Sint-Geertruikerk. Bijzonder is dat tijdens de expositie in de vaste collectie van het museum ook de buitenzijdes van de zijluiken  van dit werk te zien zullen zijn. Deze twee bevatten een zeer sterke voorstelling van de annunciatie.

Michiel Coxcie, Triptiek met de calvarie, geschonken door abt Philippe de Hosden, 1571, hout, middenpaneel 273 x 228cm, zijpanelen 273 x 88 cm, collectie museum M-Leuven inv.nr. S/44/C. Foto: Fotostudio Leemans.

Laatste jaren

Michiel Coxcie zou tot op hoge leeftijd actief blijven. In 1592 stierf hij op 93-jarige leeftijd bij de val van een stelling tijdens restauratiewerkzaamheden aan een van zijn schilderijen in het stadhuis van Antwerpen. Zijn carrière overspande nagenoeg de gehele 16^e eeuw. En hoewel hij op artistiek vlak de brug vormde tussen het Vlaamse Primitivisme en de Barok, ging het na Coxcies dood al snel bergafwaarts met zijn reputatie. In de eeuwen die volgden werd hij weggezet als slechts een slaafse imitator van Rafaël.

Tentoonstelling

De expositie Michiel Coxcie. De Vlaamse Rafaël zet deze historische misvatting recht. Voor het eerst zijn alle nog bewaard gebleven werken van de kunstenaar bijeengebracht. Hiervoor heeft men schilderijen, wandtapijten, glasramen en grafiek kunnen bruiklenen uit tal van binnen- en buitenlandse musea, waaronder het Museo de Prado in Madrid, de Alte Pinakothek in München en het British Museum in Londen. Deze unieke collectie is nog t/m 23 februari 2014 te bewonderen in M- Leuven.

Meer informatie vindt u op www.coxcie.be.