Sinds de jaren 1950 heeft het provinciebestuur van Limburg een collectie met kunstwerken en (sier)objecten aangelegd. In de loop der jaren werd de collectie gestaag aangevuld met aankopen, legaten en schenkingen. Op dit ogenblik omvat de collectie 2959 kunstwerken en voorwerpen van de 16de tot de 21ste eeuw. Sommige stukken kregen een vaste plek in het provinciehuis, in andere (provinciale) instellingen en gebouwen, andere worden bewaard in het depot. Van 21 april tot 3 juni kan men in de Begijnhofkerk van Sint-Truiden een selectie uit deze werken bekijken op de expo "Gekaderd".

Het fundament van de Provinciale kunstcollectie
Het provinciale collectiebeleid dateert in hoofdzaak van het midden van de twintigste eeuw. Maar al voor de Eerste Wereldoorlog bezat het provinciebestuur kunstwerken die het in vitrinekasten in het gouvernementsgebouw tentoon stelde. Onder gouverneur Verwilghen kocht het provinciebestuur in 1938 het Hasseltse begijnhof aan met als doel er een museum van te maken. Stad Hasselt schonk daarop haar collectie van het toenmalige stadsmuseum aan de provincie. Deze schenking vormt mee de basis voor de provinciale kunstcollectie die vanaf 1958 in de museale vleugel van het begijnhof te zien was.

Kunstaankopen als motor in een kunstbeleid
Toen vanaf begin jaren 1960 een provinciale afdeling Cultuur werd opgericht, kregen kunstenaars ook financiële ondersteuning in de vorm van werkingsbudgetten en aankopen. Eind jaren 1960, toen de eerste kunstenaars afstudeerden aan de Limburgse kunstopleidingen, ontstond er een aankoopbeleid om de collectie uit te bouwen. De kunstcollectie was een indirecte manier om kunstenaars te ondersteunen en hun werk naar het grote publiek te brengen. Dit vanuit de gedachte dat een kunstcollectie initiatiefnemers en scholen immers kon inspireren en aan aanzet kon geven tot andere activiteiten, educatie, tentoonstellingen,…

(Een groot deel van de Provinciale kunstcollectie is online raadpleegbaar op Erfgoedplus.be.)

Nadruk op multipliceerbare kunst
Om een kwalitatieve, internationaal representatieve en betaalbare collectie te kunnen aanleggen, kocht het provinciebestuur vooral multipliceerbare kunst: etsen, zeefdrukken, foto’s, tekeningen die in een kleine oplage werden gemaakt (vb. ets van David Hockney, James Rosenquist, Claes Oldenburg). Ook maakten veel kunstenaars die in de periode tot 1990 in het Provinciaal Centrum voor Beeldende Kunst (PCBK) exposeerden een grafisch werk voor de collectie (vb. Richard Hamilton, Paul de Vree). In het kader van de ontwikkeling van de Oude Stad in Bokrijk verzamelde het openluchtmuseum ook verschillende kunstenaarslegaten (vb. Hans Orlowski, Frans Masereel, Joris Minne) die uiteindelijk in de collectie terechtkwamen.

Een nieuw provinciehuis
In de architectuur van het nieuwe provinciehuis (1991) werden heel wat kunstwerken verwerkt. Sommige van die werken werden aangekocht, voor andere werken verleende de Vlaamse Gemeenschap een langdurige bruikleen. Vaak gaat het om muurvaste werken (vb. Fred Eerdekens, Hugo Duchateau, Ado Hamelrijck, Piet Stockmans, Vincent Van Den Meersch, Jan Carlier, Raf Verjans). Toen het PCBK in 2002 werd herdoopt tot Z33 en een nieuwe invulling kreeg als kunstencentrum werd ook het collectiebeleid bijgestuurd. Er werden werken aangekocht van exposerende kunstenaars, jonge talenten en gevestigde waarden (vb. Gert Robijns, Koen Vanmechelen, …).

(Een wandinstallatie van Piet Stockmans (gescheurde stroken porselein) en 'Ocean highway II' van Jan Carlier. Een school sardienen steekt een trappenhal over. Beiden installaties in de architecturale ruimten van het Provinciehuis.)

Gevarieerde kunstcollectie
Haar historiek verklaart enigszins waarom de collectie zo gevarieerd is. De collectie van het provinciebestuur telt 2959 kunstwerken van ca. 600 kunstenaars en een reeks legaten. Ze omvat werk van Limburgse kunstenaars, zowel historische figuren als gekende Limburgse kunstenaars en jonge talenten. Ze omvat kleinere werken van internationale grootheden en bijzondere werken en voorwerpen die aan de provincie werden geschonken. De collectie beheert werk van de 16de eeuw - met als oudste werk de ‘Sint-Anna ten Drieën’ van de Meester van Elsloo uit ca. 1510-1515 – tot de 21ste eeuw – met als jongste werk het werk ‘zonder titel’ van Ivo Konings uit 2017. Het laatste verworven en geregistreerde werk is ‘2 akties’ (2006) van Hugo Duchateau. Dit werk werd recentelijk op 25 maart 2018 op de benefietveiling van de Brussels Airport Collection aangekocht.

Sinds 2006 beheert het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed (PCCE) de collectie en werd een volledig depotbeleid uitgewerkt: de collectie werd in kaart gebracht, geïnventariseerd en later ook digitaal ontsloten in de erfgoeddatabank Erfgoedplus.be. Op Erfgoedplus.be staan ruim 2150 kunstobjecten van de Provinciale kunstcollectie online raadpleegbaar.

"Gekaderd" Expo kunstcollectie Provincie Limburg
Uit de omvangrijke collectie van het provinciebestuur selecteerden curatoren Herman Maes en Marc Milissen 179 kunstwerken en een aantal stukken uit de kunstenaarslegaten: van fotografie over grafisch werk tot schilderkunst en sculpturen. Vaak waren de geselecteerde werken verbonden met elkaar, door verhaal, achtergrond of vormelijke gelijkenissen. In sommige gevallen was er geen rechtstreeks verband, maar was een werk zo typerend voor een bepaalde stijlperiode, een episode uit de kunstgeschiedenis of kunstcollectie.

Om de hoeveelheid en de variëteit aan kunstwerken toch op een bevattelijke manier te presenteren, kozen de curatoren voor een chronologische rangschikking. En hoewel veel geselecteerde werken niet rechtstreeks uit het depot kwamen, maar vooral ophingen, kozen de curatoren toch voor depotwanden als presentatievorm. Enerzijds refereren ze hiermee aan het kunstdepot in de kelder van het provinciehuis en, anderzijds laat deze opstelling toe op een beperkte oppervlakte veel werken te tonen.

De expo GEKADERD past volgens de curatoren perfect binnen het indrukwekkend kader van de provinciale Begijnhofkerk van Sint-Truiden, erkend Unesco-werelderfgoed, met zijn muur- en pijlerschilderingen. De kerk is de parel van het begijnhof die in 1933 erkend werd als monument. Na haar ontwijding werd de kerk in 1935 als museum ingericht; ook dit was een primeur in ons land. In 1970 werd de kerk door de vzw Vrienden van het begijnhof overgedragen aan de provincie Limburg. De kerk is vandaag vooral bekend om haar schitterende reeks muur- en pijlerschilderingen. De afgebeelde taferelen zijn getuigen van de middeleeuwse geloofsbeleving, geven een boeiend overzicht van de verschillende schildertechnieken (‘al secco – op een droge achtergrond’ en 2 muurschilderingen met olieverftechniek) en bestrijken de periode van ca. 1300 tot het begin van de 17de eeuw.

Raadpleeg de website voor praktische informatie over "Gekaderd": www.gekaderd.be

>> Provinciale kunstcollectie (Limburg) op Erfgoedplus.be