In 2013 werd naar aanleiding van de tentoonstelling “De Leuvense Undergound Scene” een digitale collectie op Erfgoedplus gebracht op initiatief van Erfgoedcel Leuven. 100 affiches, platen, flyers en tickets gaven een beeld van de Leuvense Undeground tussen 1985 en 2010. Deze collectie is nu aangevuld met 150 affiches, verzameld door Fred Velghe en Malcolm Nix, uit de periode 1987-2018. De collectie is niet en eigenlijk nooit af. Nieuwe inzendingen of aanvullen op bestaande items zijn zeer welkom. Met elke toevoeging wordt het plaatsje van Leuvense optredens en events weer wat completer. Wil jij een steentje/blaadje bijdragen, neem dan contact op met erfgoedcel@leuven.be

Bekijk de collectie zelf hier

Twee muziekfanaten

Fred Velghe (1970, Leuven – 2017, Leuven) was het prototype van de fanatieke muziekliefhebber. Tijdens zijn leven bezocht hij duizenden concerten in binnen- en buitenland, steeds op zoek naar de nieuwste alternatieve band. Hij was de eeuwige vaste waarde op elk concert en uiteindelijk kende hij meer muzikanten persoonlijk dan de meeste mensen die professioneel in die sector actief zijn. Zijn indrukwekkende muziekcollectie werd geflankeerd door een al even uitgebreide stapel affiches waaruit blijkt dat hij werkelijk elke vrije minuut van zijn leven aan muziek heeft gewijd.

Malcolm Nix (1969, Leuven) is al sinds de tweede helft van de jaren 1980 actief als DJ, concertorganisator en gepassioneerd muziekliefhebber. Hij was in het verleden betrokken bij tal van Leuvense organisaties, zoals AFF Leuven, LOKO, Jeugdhuis Clockwork, Radio Scorpio en de Leuvense cultband Les Baudouins Morts. Hij was ook de bezieler van de alternatieve fuivencyclus Musiques Dépassées. Momenteel zet hij zich vooral in voor muziekcentrum Het Depot, waar hij onder meer instaat voor de programmatie van het jaarlijks punkfestival Breaking Barriers. In de loop der jaren heeft hij een uitgebreid archief aangelegd met affiches van undergroundconcerten en andere memorabilia die aantonen dat Leuven al lang een stad is waar de tegencultuur leeft.

Jeugdhuis Clockwork

In de jaren 1980 was Leuven op het vlak van tegencultuur en alternatieve muziekstromingen een van de belangrijkste steden van het land, maar in het begin van de jaren 1990 viel daar nog maar weinig van te merken. De resterende alternatieve cafés sloten een voor een de deuren en de eens zo bloeiende concertscene werd naar de achtergrond gedrongen door de opkomst van de house- en technofuiven. Het alternatief was echter niet verdwenen en was op zoek naar een nieuwe verzamelplaats. Enkele plaatselijke jongeren, gefrustreerd door het gebrek aan kwalitatief aanbod en gebogen onder het gevoel bijna nergens welkom te zijn, besloten dan maar zelf voor een oplossing te zorgen. In april 1993 richtten acht van hen een vzw op.

Het was meteen een bonte mix van studenten, net afgestudeerden en mensen zonder plannen om verder te studeren, maar ook van Leuvenaars, mensen uit nabijgelegen gemeenten en inwijkelingen uit andere delen van het land. Dit was meteen de kracht van het gezelschap, want ze hadden elk hun eigen sociale contacten en hun eigen invalshoek om andere jongeren te bereiken. Na enkele maanden vond de nieuwe vzw een geschikt pand om een jeugdhuis in te vestigen. Het adres was Boekhandelstraat 3, vlak naast het politiekantoor op de Grote Markt, maar veel valt daar nu niet meer van te merken. In 1998 werd het gebouw, inclusief de gewelfde kelder uit de vijftiende  eeuw, door een projectontwikkelaar volledig afgebroken.

Dit was natuurlijk deels het gevolg van de slechte staat waarin het gebouw zich bevond. Het had dan ook een bewogen geschiedenis achter de rug. In de zestiende eeuw was het de eerste boekhandel in Leuven. Halverwege de twintigste eeuw werd het ingepalmd door de Franstalige studenten in Leuven, die er hun fakbar voor rechtenstudenten in onderbrachten. Zij hadden waarschijnlijk veel talenten, maar architectuur en structurele stabiliteit hoorden daar niet bij. Door ondoordacht allerlei steunmuren te beschadigen, veroorzaakten zij allerlei verzakkingen, barsten en scheve vloeren. De eigenaar heeft nooit de moeite genomen deze problemen aan te pakken, waardoor het gebouw na de splitsing van de universiteit en het vertrek der Franstaligen naar de nieuwe campus in Louvain-la-Neuve in verval raakte. Een hele reeks opeenvolgende handelszaken sleepten zich naar pijnlijke faillissementen en in 1993 stond het gebouw al een hele tijd leeg.

Na enig opfriswerk opende het jeugdhuis de deuren op 12 augustus 1993. Het succes was meteen fenomenaal. Blijkbaar hadden de initiatiefnemers een gat in de markt gevonden dat de Oude Markt niet wist te vullen. Op het hoogtepunt van de werking telde de ledenlijst meer dan 3.000 namen, verdeeld over Leuvenaars, jongeren uit omliggende gemeenten die uit noodzaak in Leuven op stap moesten gaan en studenten die in de echte studentencafés hun draai niet vonden.

Het jeugdhuis was gedurende zijn korte, maar hevige bestaan meer dan enkel een ontmoetingsruimte waar goedkoop bier te krijgen was. Er vonden regelmatig concerten plaats van binnen- en buitenlandse undergroundbands en er was een repetitieruimte voor de lokale muzikanten. Belangrijker nog was dat het een veilige haven was voor jongeren die met persoonlijke problemen worstelden. Velen verbleven zelfs in instellingen en gebruikten hun zeldzame vrije momenten om aan deze toog te kunnen praten met mensen met gelijkaardige ervaringen. Sommige jeugdhuizen profileren zich als een tweede thuis. JH Clockwork was voor velen de eerste of misschien zelfs enige thuis.

De werking was in handen van vrijwilligers die letterlijk aan de toog werden gerekruteerd. Ook zij weerspiegelden de bonte samenstelling van het publiek. Sommigen hadden het middelbaar onderwijs al opgegeven en anderen werkten aan hun doctoraatsthesis. Helaas was het jeugdhuis voor zijn financiële leefbaarheid afhankelijk van de verhuur van de kamers boven de caféruimte en dat probleem heeft de vzw op termijn de das omgedaan. In 1998 was de organisatie niet langer in staat haar facturen te betalen en moest het jeugdhuis definitief de deuren sluiten. Op 15 mei 1998 vond de laatste avond plaats en sindsdien is JH Clockwork voor eeuwig naar de geschiedenis verhuisd.