De beschermde kolenwasserij van de steenkoolmijn van Beringen werd door Europa Nostra genomineerd voor "The 7 Most Endangered Programme 2018". De Europese erkenning als waardevolle maar bedreigde erfgoedsite is een extra argument om de site alsnog voor de sloop te behoeden. Door de VVIA (Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie) werd een petitie opgestart om deze beschermde erfgoedsite te behouden.

Een kolenwasserij vormt de ziel en het hart van elke mijnbouwsite. Naargelang de productie van een steenkoolmijn groeide, werd ook de verwerkingscapaciteit uitgebreid. De opeenvolgende bouwfases van de kolenwasserij en -zeverij vormen een weerspiegeling van het productieproces en de rendabiliteit van elke mijn. Beschouw de kolenwasserij en -zeverij als de groeiringen van een steenkoolexploitatie. Elke kolenwasserij is daarom ook uniek.

De bouw van de kolenwasserij en -zeverij startte tussen 1923 en 1924 (kolenwasserij 1). In de daaropvolgende bouwperiodes werd deze installatie uitgebreid met kolenwasserijen 2, 3 en 4 met bijbehorende zeverijen, laadkades en passerellen.  Deze delen zijn vergroeid met de losvloer van schacht en schachtbok II en vormen één samenhangend complex. Nog later werd dit geheel uitgebreid met overdekte transportbanden die naar imposante kolenbunkers leidden. De kerngebouwen van de steenkoolmijn van Beringen, met inbegrip van de vier delen van de kolenwasserij, werden in 1993 en 1994 door de Vlaamse Regering wettelijk beschermd als monument. De bescherming gold niet voor de kolenbunkers met bijgebouwen, transportbanden en passerellen. Dit geheel werden in 1999 reeds gesloopt. Nu dreigt een volgende sloopronde. Deze keer echter voor wettelijk beschermde onderdelen van het complex.

Afbeeldingen: Vooraanzicht van de kolenwasserij (links) en aanbouw met overdekte transportbanden naar de kolenbunkers (midden) in 1989. Rechts, de sloop van de kolenbunkers in 1999. [Archief van het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed - Eddy Daniels / Bert Van Doorslaer.]

Meer afbeeldingen van de kolenwasserij uit de fotografische inventaris van de Steenkoolmijn van Beringen (PCCE, 1989/1999) kan men raadplegen op Erfgoedplus.be.

Om de werking van een steenkoolmijn ten volle te begrijpen, is het belangrijk dat tenminste één kolenwasserij zo volledig mogelijk behouden blijft. Indertijd had men reeds gekozen voor de mijnsite van Beringen als monumentale erfgoedgetuige van de Kempische steenkoolindustrie. De overige zes mijnsites werden op enkele bouwwerken na dan ook volledig ontmanteld. Het complex van kolenwasserij- en zeverijen zijn doorgaans moeilijk tot niet te herbestemmen. Daarom zijn dit doorgaans de eerste gebouwen die worden gesloopt. Juist de initiële beslissing om de kolenwasserij te behouden, maakte Beringen Europees uniek. De intentie om van Beringen een industriële erfgoedsite van Europees belang te maken, werd op 19 december 1994 verder versterkt door de kolenwasserij wettelijk te beschermen als monument. De huidige nog bestaande bouwwerken - inclusief de gebouwen die inmiddels een andere invulling hebben gekregen - vormen de meest complete nog bewaarde mijnsite van Westelijk Europa, zoniet mondiaal. Zonder de kolenwasserij - de 'kern' en productiebarometer van deze mijn - is deze site slechts 'één van vele' mijnsites.

De kolenwasserij van de steenkoolmijn van Beringen werd door Europa Nostra genomineerd voor het "7 Most Endangered Programme 2018". De 7 Most Endangered lijst wordt tweejaarlijks bekend gemaakt en identificeert waardevolle monumenten en locaties die in gevaar zijn door ongecontroleerde ontwikkelingen. De Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie, Vlaanderen-Brussel vzw (VVIA) diende bij Europa Nostra een dossier in om de kolenwasserij als bedreigd monument te erkennen. De kolenwasserij werd samen genomineerd met 12 andere Europese erfgoedsites. Uit deze nominaties worden 7 sites geselecteerd als 'meest bedreigd erfgoed'. De definitieve lijst van 7 meest bedreigde erfgoedlocaties in Europa wordt op 15 maart bekend gemaakt.

[Klik hier voor het officiële persbericht van Europa Nostra; "Kolenwasserij van Beringen één van de 12 meest bedreigde erfgoedlocaties in Europa."]

De nominatie als een Europees waardevolle maar bedreigde erfgoedsite vormt op zich reeds een signaal dat deze site effectief een reëel gevaar loopt op onherstelbare verminking.

Vindt u het behoud van deze unieke industriële erfgoedsite belangrijk? Laat uw stem horen! De Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie (VVIA) beheert een lopende petitie om de site tegen de sloop te vrijwaren. Iedereen kan de petitie ondertekenen via RED de kolenwasserij van de steenkoolmijn van Beringen.

Meer informatie over Europa Nostra en de nominatie:
>> Europa Nostra - The 7 Most Endangered programme 2018
>> Coal Preparation Plant in Beringen, Belgium

Over de kolenwasserij, de sloop en de nominatie
>> Kolenwasserij Beringen - Most Endangered (op website VVIA)
>> Kolenwasserij Beringen bij meest bedreigde Europees erfgoedsites (op 'bouwkroniek.be')

Onderteken de petitie:
>> PETITIE - RED de kolenwasserij van de steenkoolmijn van Beringen

De kolenwasserij en -zeverij in erfgoeddatabanken:
>> Complex kolenwasserij van de steenkoolmijn van Beringen op Erfgoedplus.be
>> Het Mijnmuseum (Beringen) op Erfgoedplus.be
>> Kolenwasserij en -zeverij in de inventaris van het bouwkundig erfgoed

Algemene websites:
>> Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie, Vlaanderen-Brussel vzw (VVIA)
>> Europa Nostra België
>> Mijnmuseum Beringen